Gaslighting to manipulacja psychologiczna, która jest wieloznaczna i trudna do zidentyfikowania. Ten rodzaj przemocy polega w dużej mierze na tym, że sprawca systematycznie podważa rzeczywistość swojej ofiary, w wyniku czego zaczyna ona wątpić we własne postrzeganie, wspomnienia i zdrowy rozsądek, przestaje ufać własnym przekonaniom i zmysłom. Pojawia się dezorientacja, brak umiejętności oceny sytuacji, zagubienie. Termin ten pochodzi od filmu „Gaslight” (1944), w którym mąż stopniowo przekonuje swoją żonę, że traci rozum, manipulując otoczeniem i zaprzeczając jej doświadczeniom.
Jak rozpoznać gaslighting?
Gaslighting często przebiega stopniowo, przez co trudno od razu rozpoznać problem. Oprawca wykorzystuje liczne techniki manipulacji, kłamie, przeinacza fakty. Wszystko po to, by wywołać u ofiary nie tylko zwątpienie we własny rozum, ale także podważenie własnej wartości. Może to prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych, takich jak lęk, depresja czy utrata poczucia tożsamości. W takich sytuacjach warto zwrócić się po profesjonalne wsparcie psychologiczne. Jeśli czujesz, że możesz być ofiarą gaslightingu, zgłoś się do nas. Psycholog czy psychoterapeuta z Centrum Zdrowia Psychicznego „Balans” pomoże Ci rozpoznać problem, byś mogła/mógł odzyskać pewność siebie i wewnętrzną równowagę.
Istnieją sygnały, na które warto zwrócić uwagę, aby być bardziej świadomym, że to, czego doświadczamy ze strony drugiej osoby, to może być gaslighting.
Do charakterystycznych zachowań sprawcy należą:
- Zaprzeczanie faktom, mimo że ofiara jest pewna swoich wspomnień (sprawca mówi na przykład: „Nigdy tego nie powiedziałem”, „To ci się tylko wydaje”).
- Bagatelizowanie uczuć i emocji ofiary („Przesadzasz”, „Jesteś przewrażliwiona”).
- Przenoszenie winy – sprawca unika odpowiedzialności, odwracając sytuację i oskarżając ofiarę („To przez ciebie tak się zachowuję”).
- Manipulacja dowodami – zmienianie szczegółów wydarzeń, ukrywanie informacji lub przedstawianie fałszywych dowodów.
Jakie są skutki gaslightingu?
Osoby poddawane długotrwałemu gaslightingowi doświadczają utraty pewności siebie i poczucia własnej wartości. Chroniczny stres i lęk może powodować problemy z podjęciem decyzji czy poczucie wyobcowania i osamotnienia, ale także np. depresję czy ataki paniki. Jeśli manipulacja jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią całkowitą kontrolę, co jest najczęstszym celem stosowania gaslightingu. Sprawca chce poczuć władzę nad ofiarą.
Tę formę przemocy psychicznej można spotkać niemal w każdym środowisku – w rodzinie, pracy, związku czy znajomości. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie sprawcy – im szybciej problem zostanie zidentyfikowany, tym mniej przykrych konsekwencji.
Jestem ofiarą gaslightingu, co robić?
Co możesz zrobić, gdy podejrzewasz, że masz do czynienia z gaslightingiem?
- Ufaj swoim odczuciom – jeśli czujesz, że coś jest nie tak, warto to przeanalizować.
- Prowadź notatki – zapisywanie rozmów i wydarzeń pomoże ci zachować jasność umysłu.
- Rozmawiaj z zaufanymi osobami – wsparcie bliskich może pomóc spojrzeć na sytuację z dystansu.
- Ustal granice – nie pozwalaj na manipulowanie twoimi emocjami.
- Skorzystaj z pomocy specjalisty – psycholog lub terapeuta pomoże ci odzyskać pewność siebie i zbudować odporność na manipulację.
Walka z przemocą psychiczną jest trudna, wymagająca i czasochłonna. Wymaga determinacji i siły do walki o siebie. Gaslighting to subtelna, ale destrukcyjna forma przemocy psychicznej. Rozpoznanie jej mechanizmów to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad własnym życiem. Jeśli podejrzewasz, że jesteś jego ofiarą, nie wahaj się szukać wsparcia. W Centrum Zdrowia Psychicznego „Balans” z pewnością znajdziesz nie tylko pomoc, ale i opiekę.
Centrum Zdrowia Psychicznego „Balans”
ul. Staszica 19/3
47-400 Racibórz
tel. 690 555 127
e-mail: kontakt@terapiabalans.pl
Jeśli znasz kogoś, kto potrzebuje wsparcia, wyciągnij do niego pomocną dłoń i wyślij ten artykuł.